Trong làn gió đổi thay của Windows dành cho thiết bị cầm tay, thuật ngữ “Full Screen Experience” (FSE) nổi lên như một tấm áo giáp mới mà Microsoft khoác cho trải nghiệm Xbox trên các máy như Asus ROG Xbox Ally và Ally X. Tuyên bố của Microsoft rằng FSE “cải thiện hiệu năng khi chơi, kéo dài thời lượng pin và rút ngắn thời gian khởi động” là điểm mở đầu cho một câu hỏi thiết thực: thực chất họ đã thay đổi gì để đạt được những lợi ích ấy? Kết luận sơ bộ từ nhiều thử nghiệm, trong đó có kiểm nghiệm trên ROG Xbox Ally X và Ayaneo 3, cho thấy hiệu năng không tăng vọt — thay vào đó, những thay đổi tập trung vào “dọn dẹp” ngầm của hệ thống.
Quá trình khởi động tiết lộ manh mối quan trọng
Một lớp mạng dành cho doanh nghiệp bị lược bớt
Khi phân tích nhật ký khởi động (ntbtlog.txt) trên Ayaneo 3 chạy Windows 11 25H2 — trước và sau khi bật FSE bằng ViVeTool — ta thấy sự khác biệt rõ rệt ở tầng mạng. Các mục ghi nhận như NDProxy.sys, ndiswan.sys, AgileVpn.sys và các driver liên quan đến RAS (Remote Access Service) xuất hiện khi FSE tắt nhưng bị loại bỏ khi bật FSE.
Những thành phần này cấu thành một “ngăn xếp” mạng kế thừa, cung cấp:
- Các giao thức VPN tunneling (SSTP, L2TP, IKEv2, PPTP, PPPoE)
- Tương thích WAN/TAPI cũ
- Các dịch vụ nền như RasMan (Remote Access Connection Manager)
Chúng là những móc nối kernel-mode và dịch vụ user-mode luôn theo dõi giao diện mạng, sẵn sàng xử lý sự kiện ngay cả khi ở trạng thái nhàn rỗi. Việc loại bỏ những bộ phận này giúp giảm độ trễ Deferred Procedure Call (DPC latency), đơn giản hóa ngăn xếp mạng và cải thiện thời gian khởi động — đồng thời giải phóng RAM bằng cách tắt các dịch vụ nền không cần thiết.
Góc chụp Asus ROG Xbox Ally X hiển thị giao diện chơi game toàn màn hình
Những yếu tố khác góp phần rút ngắn thời gian khởi động và giải phóng bộ nhớ
- Nhiều ứng dụng khởi động cùng hệ thống bị vô hiệu hóa, dẫn đến tiến trình boot nhẹ nhàng hơn.
- Các thành phần giao diện Windows tiêu chuẩn (taskbar, Start menu, desktop) không được load khi khởi động vào FSE; việc chuyển sang desktop sẽ kích hoạt chúng trở lại.
- Trên các thiết bị như ROG Xbox Ally X, hệ thống khởi động trực tiếp vào launcher toàn màn hình (ví dụ ứng dụng Xbox), launcher này thay thế một số chức năng shell của Windows nhưng tiêu tốn ít RAM hơn.
Những thay đổi này tương tự như việc gỡ bỏ những tầng áo choàng dư thừa, để phần lõi — trò chơi và ứng dụng — có thể thở nhẹ hơn. Tuy nhiên, “thở nhẹ hơn” ở đây chủ yếu là về bộ nhớ và thời gian khởi động; con số cải thiện hiệu năng thực tế trong trò chơi, theo các thử nghiệm, vẫn rất nhỏ hoặc gần như không đáng kể.
Kiểm tra bằng nhật ký khởi động: phương pháp ngắn gọn
Quy trình kiểm tra được thực hiện như sau:
- Cập nhật máy thử nghiệm (Ayaneo 3) lên Windows 11 25H2.
- Kích hoạt ghi nhật ký khởi động (msconfig → Boot → Boot log) để tạo ntbtlog.txt.
- Lưu file log khi FSE chưa bật.
- Bật Full Screen Experience bằng ViVeTool, khởi động lại và lưu file log khi FSE đang hoạt động.
- Dùng công cụ so sánh (diff) để tìm khác biệt giữa hai log.
Kết quả cho thấy nhiều driver và dịch vụ mạng bị bỏ qua khi FSE bật — chứng thực cho luận điểm rằng Microsoft lược bỏ các thành phần kế thừa nhằm tối ưu cho trải nghiệm cầm tay.
Dành cho nhà phát triển: API và tương thích
Microsoft đã cung cấp API IsGamingFullScreenExperienceActive() trong Windows SDK (April 2025) để:
- Kiểm tra xem FSE có đang hoạt động hay không.
- Đăng ký nhận thông báo khi người chơi bật/tắt chế độ này.
API được thiết kế tương thích ngược, nghĩa là nếu game chạy tốt trên Windows thông thường, nó cũng nên chạy ổn trong môi trường FSE mà không cần chỉnh sửa lớn. Đây là một điểm sáng khi nghĩ về hệ sinh thái phát triển: FSE không là một hệ điều hành riêng, mà là một “vỏ” tối ưu hóa dành cho chơi game.
Hình minh họa các bước bật Full Screen Experience bằng ViVeTool trên Windows 11
Kết luận: Lợi ích thực chất — bộ nhớ và khởi động, không phải phép màu hiệu năng
Full Screen Experience của Microsoft là một chỉnh sửa sâu về mặt cấu trúc hệ thống: loại bỏ các thành phần mạng doanh nghiệp và nhiều dịch vụ nền, tắt một số yếu tố shell của Windows và khởi động trực tiếp vào launcher toàn màn hình. Những bước đi này giúp cải thiện thời gian khởi động và tiết kiệm bộ nhớ — điều quý giá trên các thiết bị cầm tay có giới hạn tài nguyên. Tuy nhiên, theo dữ liệu thử nghiệm hiện có (trên ROG Xbox Ally X và Ayaneo 3), cải thiện hiệu năng chơi game thực tế là rất khiêm tốn hoặc hầu như không đáng kể.
Bạn là nhà phát triển hay game thủ tò mò — hãy tiếp tục theo dõi tài liệu SDK và thử nghiệm trên thiết bị của mình. Hãy chia sẻ trải nghiệm của bạn với Full Screen Experience ở phần bình luận: bạn nhận thấy lợi ích rõ rệt nhất ở khía cạnh nào?
